i) महसूल गोळा करण्यासाठी ब्रिटीश शासकांनी छत्तीसगडची अनेक वेगवेगळ्या परगना आणि कामविशदारांमध्ये विभागणी केली . ii) परगण्याकडून महसूल गोळा करणे, अमीर आणि पांड्या हे महसूल अधिकारी होते. iii) गावातील महसूल संकलन 'गौटिया' द्वारे होते